Op vakantie met een EV

Hoe gaat het op vakantie met een elektrische auto met de caravan? Een verslag uit de praktijk van een reis naar Noorwegen.

We zien het steeds vaker elektrische auto's die onderweg zijn met een caravan. En in de nabije toekomst zal dat aantal alleen maar verder toenemen.

Kees Rookus stuurde zijn ervaringen met zijn Hyundai Ioniq 5 Long Range met 168 Kw van zijn vakantie naar Noorwegen. Hieronder zijn verhaal:

Hyundai Ioniq 5 als caravantrekker?

Voor wie het interesseert een flink lang verhaal hieronder 😉 omdat er bij de gebruikerservaringen nog niet zoveel info staat over elektrische auto’s met caravan.

Om kort te beginnen - prefereer ik m’n Toyota RAV4 hybrid boven een elektrische Hyundai Ioniq 5 als caravantrekker?
Antwoord is nee, en dat had ik niet verwacht.

Elektrisch rijden voelde als een experiment omdat we in de zomervakanties al jaren met de caravan in Noorwegen rondtoeren en dat nog lang hopen te blijven doen. De Toyota RAV4 was enorm goed bevallen, zie m’n gebruikerservaring op deze site. Maar ik probeer graag wat nieuws en dus werd hij begin dat jaar omgeruild voor de Ioniq 5.

De Kip caravan (Greyline 44TTZ) is al een oudje uit 2000, weegt beladen 1300 kg en is voorzien van ITBS (Integrated Trailer Brake System) van Triorep i.v.m. de Noorse bergen. Ze (kippen zijn vrouwelijk 😉) heeft al vele jaren achter inmiddels 5 verschillende auto’s in Noorwegen rondgehobbeld, achter 3 turbo diesels, 1 benzine hybride en nu dus elektrisch. De caravan is een doorsnee maat zou ik zeggen, niet superklein of licht, geen hefdak.



Ik begon deze vakantie in augustus 2024 met de gedachte ‘elektrisch rijden met een caravan moet je willen, begin er anders niet aan’. Je moet veel plannen, vaak stoppen, van te voren uitdokteren waar je gaat laden, veel tijd nemen. Het bleek grotendeels niet waar.

Actieradius

Het hete elektrische hangijzer is uiteraard actieradius. M’n conservatieve verwachting was dat, net als bij m’n vorige auto’s, de actieradius ongeveer halveert t.o.v. solo auto. Bij de RAV4 was dat 800 km solo / 400 km met caravan, bij de Ioniq zou dat dus 500 km / 250 km worden. In beide gevallen van helemaal vol naar helemaal leeg wel te verstaan, wat in de praktijk nooit gebeurt. Bovendien laad je de accu van de elektrische auto onderweg niet helemaal vol omdat de laatste 20% langzaam gaat. Hanteer je ook nog een ondergrens van 20% (ongeveer 50 km range resterend met caravan, voor onverwachte zaken) dan gebruik je dus maar 60% van de accucapaciteit. Dat geeft een verwachte actieradius van 0.6 * 250 km = 150 km. Deze schatting komt goed overeen met de berekening op deze site. Op het eerste oog niet veel, maar het gaf dus houvast.

Ik had deze keer niet veel tijd voor de voorbereiding en moest dus het één en ander onderweg uitdokteren. De eerste 200 km was ik al overtuigd - dat gaat niet meevallen! Wat een gehannes met de infotainment van de Ioniq. De routeplanner stuurt je naar laadstations gebaseerd op bezetting daarvan en het verbruik met caravan. Dat lijkt aanvankelijk een mooi systeem maar het geeft voor mij onlogische pauzes. Ik wil ongeveer twee uur rijden en dan pauzeren.

Maar het infotainmentscherm blijkt gesplitst te kunnen worden in een scherm voor de routeplanner en een scherm dat de snelladers langs die route laat zien na een aantal kilometers. Vanaf dan werkt het tadeloos. De auto geeft aan wat de actieradius is (wat redelijk blijkt te kloppen, gebaseerd op verbruik met caravan) en ik kies een snellader op een afstand gelijk aan die actieradius min 50 km. Daarvan blijken er genoeg te zijn.

Verbruik

Wat getallen. Verbruik lag tussen 27 en 35 kWh/100 km op de lange ritten, inclusief snelweg hellingen en wind mee of tegen, over totaal zo’n 3600 km. Iets beter dan de berekening op deze site (29 – 38 kWh/100km). Dat zal vermoedelijk met de rijstijl te maken hebben, daarover straks meer. De Ioniq heeft een 77 kWh accu, waarvan 74 kWh bruikbaar. Twee uitersten:

1) Max verbruik 35 kWh / 100 km en accu tussen 20% en 80%, dus 60% gebruikt: 0,6 * 74 * 100 / 35 = 127 km range. Bij gemiddeld 80 km/u is dat 127 / 80 = 1,6 uur = 1 uur en 35 minuten rijden.

2) Min verbruik 27 kWh / 100 km en accu tussen 10% en 90%, dus 80% gebruikt: 0,8 * 74 * 100 / 27 = 219 km range. Bij gemiddeld 80km/u is dat 219 / 80 = 2,7 uur = 2 uur en 44 minuten rijden.

En alles daartussenin, we hebben het allemaal wel voorbij zien komen. Goed 2 uur rijden als gemiddelde. Laadtijd tussen 10 – 80% is volgens Hyundai 18 minuten en dat blijkt redelijk te kloppen aan de > 200 kW snelladers. Ik heb vaak met voldoende vermogen kunnen laden, soms duurt het wat (zeg 10 minuten) langer. Meestal is de Ioniq eerder klaar dan wij… 😉. Soms laden we daarom tot 90%.

In twee dagen zijn we bij Gol in Noorwegen, met overnachting op ferry tussen Kiel en Gothenborg. Die twee dagen hadden we vroeger ook nodig.

Het verschil in laadtijd tussen 80% versus 90% scheelt bijna de helft in tijd
Dan de rijstijl. Ik rij 80 km/u gps, veel constante snelheid. Dat deed ik de laatste jaren met de RAV4 ook omdat bij harder rijden de tijdwinst niet indrukwekkend is maar de extra hoeveelheid CO2 wel. Dat vond ik niet prettig meer. Harder rijden met de Ioniq heeft vermoed ik een negatief effect op de reistijd.

Ik moest een beetje oppassen met optrekken omdat er veel vermogen is, het zo geruisloos gaat en dus moeiteloos lijkt. Maar het heeft wel wat effect op de actieradius natuurlijk. Ook op de steilere stukken snelweg omhoog heb ik de snelheid maar wat laten zakken naar 70 – 75 km/u alhoewel de auto geen signaal geeft dat dat handig zou zijn, misschien was dat overbodig. Omhoog, omlaag of plat, de motor maakt hetzelfde geluid: geen.

In de bergen

Bergen hadden verrassend weinig effect op de actieradius, zowel met als zonder caravan, althans als het begin en eindpunt van de route op ongeveer dezelfde hoogte ligt en de snelheid laag. Het scenario pasweggetje zeg maar. Naar boven met de caravan ging het verbruik wel flink omhoog, zo’n 100 kWh/100 km op 10-15% stijging, maar naar beneden stopt de Ioniq die extra energie kennelijk weer netjes terug in de accu. Dat werkt blijkbaar erg efficiënt. Waarschijnlijk heeft de ITBS hier ook een positief effect, daarover later meer.

Wel zaak om met voldoende lading aan zo’n pasweggetje te beginnen want je moet natuurlijk wel eerst boven komen voordat het oplaad-feest bij de afdeling begint. Ik rekende dus met 1 kWh per km 10-15% naar boven, met een caravan van 1300 kg totaal. Op Climbfinder is erg veel info te vinden over te verwachten stijgingspercentages. Maneuvreren op hellingen gaat erg ontspannen, vooruit of achteruit, zonder motorgeluid, vreemde ervaring wel. Onze Ioniq heeft achterwiel aandrijving, daar hadden we zondermeer genoeg aan, ook op Noorse gravel bergweggetjes. 4WD is natuurlijk nog mooier (puntje voor m’n oude RAV4…) maar verbruikt ook meer, dus wat kortere range. Voorwiel aandrijving zou ik voor de elektrische auto met caravan niet prefereren. Dan mis je denk ik de benodigde tractie om van dat mooie grote rustige koppel vanuit stilstand gebruik te maken.

We waren eerlijk gezegd nogal verbaasd hoe ontspannen de reis naar- en in Noorwegen was gegaan. Eerder meer dan minder vergeleken met onze eerdere ervaringen. Van te voren plannen van laadpunten bleek niet nodig. Veel rust in de auto, heuvelop heuvelaf of plat, maakt niet uit. Weinig caravanbeweging door het gewicht van de auto. Erg makkelijk maneuvreren op hellingen zonder motorgeluid. Misschien bracht het schema van ff pauze na 2 uur rijden toch ook wel ontspanning, met de diesels en de hybride was ik nogal eens geneigd om wat langer door te rijden.

Aan- en afkoppelen

Nadelen hebben we uiteraard ook ondervonden. Daarvan hebben de meeste toch nog steeds te maken met de laadstations. Gedurende deze vakantie waren er genoeg, we hebben nooit hoeven wachten en er hebben nooit mensen op mij hoeven wachten. Maar het opvallendste is het af en toe moeten afkoppelen van de caravan omdat de lay-out van de laadstations niet altijd rekening houdt met aanhangers. Op de heen- en terugreis kon ik bij ongeveer de helft van de laadstations de caravan aangekoppeld laten, bij de andere helft moest ik afkoppelen, twee keer op een dag. Dat vindt ik persoonlijk geen groot probleem, maar dat kan een ander anders ervaren natuurlijk. Je ziet overigens steeds meer laadstations waarbij een paar - of alle - laadpunten van het ‘door-rij’ type zijn, zoals bij benzinestations, zodat de caravan aangekoppeld kan blijven. Waarschijnlijk wordt dit (mede) gedaan omdat tegenwoordig ook kleine vrachtwagens en bussen aan deze snelladers laden. Er zit dus gaande weg verbetering in. In Noorwegen zelf kwam dat maar af en toe nog eens voor, meestal was er genoeg ruimte om de caravan aangekoppeld te laten.

Opvallend ook is dat benzinestations duidelijker aanwezig zijn, door een meestal fel gekleurde dak. Bij laadstations is dat doorgaans niet zo waardoor je soms even moet rondkijken waar het laadstation precies is. Meer opmerkelijk dan hinderlijk, maar toch. Nederland blijkt hier voorop te lopen, met z’n door-rij-snelladers-onder-een-gekleurd-dakje langs de snelweg 😊.

Bij ongeveer de helft van de laadstations moet de caravan afgekoppeld worden
En uiteraard is de dichtheid van benzinestations nog steeds groter dan van laadpunten. Onderweg in Duitsland, Zweden en Noorwegen was dat geen probleem maar we kamperen (en wandelen) graag in afgelegen gebied en staan dan zeg een week op een plek waar de snellader niet om de hoek staat. Toch konden we meestal ook daar voldoende snel laden tijdens het boodschappen doen, op ongeveer 15 – 20 km van de caravan. En omdat de actieradius van de losse auto dan ruim voldoende is was dit uiteindelijk nauwelijks een issue. We hebben gedurende de hele vakantie één keer een uur aan een afgelegen lader gestaan terwijl we niets anders te doen hadden dan onze boekenvoorraad gebruiken. Dit probleem zal denk ik wel groter worden als we in het noorden van Noorwegen of Zweden zouden rondtrekken.

Het kopen van stroom is vaak nog steeds onnodig omslachtig. In Duitsland kon ik met m’n Hyundai en ANWB card/druppel laden die ik ook in Nederland gebruik maar in de Scandinavische landen moest ik kiezen uit 5 apps (Mer, Circle-K, Bilkraft, Elton en Tesla voor de geïnteresseerden). Elke app zit weer wat anders in elkaar. Het went, maar…. ga toch s.v.p. stroom verkopen zoals ook benzine verkocht wordt, dus mobiel voor de lezer houden, kabel in stopcontact en laden maar! Je ziet dit gelukkig wel steeds meer bij de laadstations dus het zal wel goedkomen, maar op het moment kan je er nog niet van uitgaan. En aantal laadstation-bedrijven bieden de mogelijkheid om direct te laden als de kabel in het stopcontact zit. De laadpaal herkent dan de auto en de betaalgegevens. Zoals Tesla dat doet dus, dat werkt dan nog weer makkelijker dan benzine tanken.


De Ioniq kan de caravan van 230V stroom voorzien voor off-grid kamperen

Ondanks deze nadelen was het al met al een verbazend positief verhaal voor mij (waardoor ik tot de conclusie kwam aan het begin van deze post 😊). Nog een keer teruglezend kwam ik tot de ontdekking dat ik de range niet bij de nadelen had genoemd. En zo heb ik dat eerlijk gezegd ook ervaren.

Ervaringen met ITBS

Voor wie het interessant vindt – hieronder nog wat ervaring met de Ioniq en ITBS in de caravan.

Normaal gesproken remt de oplooprem van de caravan als de auto op de motor remt. Bij lange afdalingen worden daardoor de caravanremmen en -wiellagers te heet. ITBS voorkomt dat door de oplooprem te blokkeren tot een ingestelde limiet (de caravan zal dan niet remmen) als er geen spanning staat op de remlichten en die dus niet branden. Bij brandstof auto’s als je niet op rem trapt maar wel op de motor remt.
Bij veel elektrische auto’s werkt dat wat anders. Daar kan het regeneratief remmen (op de motor dus, zonder het rempedaal aan te raken) zo sterk zijn dat de remlichten dan ook moeten branden. Dit betekent dat de remlichten door software bediend moeten worden.

Ik was dus vooraf nogal benieuwd of ik nog wat aan de ITBS zou hebben. Als de auto besluit dat de remlichten gaan branden als ik op de motor rem tijdens een afdaling dan staat ITBS niets te doen in de caravan. Het enige bruikbare wat dan resteert is een lampje in de auto wat aangeeft of de remlichten wel of niet branden.

Door dat lampje kon ik goed zien wat de Ioniq deed met z’n remlichten. Ze bleven gelukkig keurig uit tijdens een afdaling met constante snelheid op de motor remmend. Zelfs op steile afdalingen op maximaal motor remvermogen (maximale regeneratie) en constante snelheid hoefde ik niet bij te remmen, bleven de remlichten uit en voorkwam ITBS dat de caravan ging remmen. Daardoor geen hete caravan remmen en als bonus wel meer regeneratie lading richting accu, waardoor zoals eerder genoemd de bergen uiteindelijk verrassend weinig effect hebben op de actieradius.

ITBS voorkomt niet alleen hete remmen maar laat de auto ook iets meer regenereren bij afdalingen
Dat alles zonder cruise control. Maar onder dezelfde omstandigheden met cruise control aan brandde de remlichten wel (!). Dus b.v. op de snelweg met cruise control aan flink afdalend gaat de Ioniq met constante snelheid op de motor remmend met brandende remlichten naar beneden. Wat voorkomen kan worden door de cruise control uit te zetten. De logica hier ontgaat mij geheel en ik snap eerlijk gezegd niet goed dat dit bij de typegoedkeuringen geaccepteerd wordt. Als ik nu in een rijtje auto’s met constante snelheid op de motor remmend en met brandende remlichten afdaal, dan wordt mijn achterligger dus niet meer gewaarschuwd wanneer ik daadwerkelijk op de rem trap. Omdat ik dat onveilig vind gebruik ik nu volgende work-around: wanneer bij de afdaling op cruise control de “power – charge” indicator op “charge” komt te staan dan remt de Ioniq op de motor en gaan de remlichten dus aan. Ik zet dan de cruise control uit, de remlichten gaan uit en ik kan weer veilig verder met de afdaling. Na de afdaling gaat de cruise control weer aan en zo verder. Deze situatie kwam gelukkig niet heel veel voor omdat bij een snelweg afdaling de luchtweerstand van de auto+caravan doorgaans te groot is en ik in de bergen de cruise control meestal niet gebruik. Maar de Ioniq rijder zou dit wel moeten weten, tijd voor een update zou ik zeggen. Met dank aan ITBS voor het signaleren van deze remlicht-software bug. Ik was verder erg in m’n nopjes met de combinatie van ITBS en elektrische auto, denk dat dit de range in de bergen ten goede kwam. Ik weet natuurlijk niet hoe andere elektrische auto’s met hun remlichten omgaan maar het kan dus prima samenwerken.

Meer over elektrisch rijden

Caravantrekker heeft veel geschreven over elektrisch rijden met een caravan en inmiddels ook een aantal reviews. Maar heb je toch nog een onbeantwoorde vraag stuur dan een e-mail naar Caravantrekker en wij zullen proberen je vraag te beantwoorden.

11 september 2024

---

---