De geschiedenis van de stabilisator

De caravan stabilisator bestaat al meer dan 50 jaar. Het principe is eigenlijk niet veranderd, maar de uitvoering wel!

De meeste caravans zijn standaard uitgerust met een stabilisator. Dit maakt het rijden vooral comfortabeler en bij gelijke snelheid, ook (iets) veiliger. Ruim 50 jaar geleden waren en ook al caravans die standaard een stabilisator hadden. Helmut Wilk vond dat veilig rijden met een caravan de hoogste prioriteit had. Om dit te testen huurde hij de testbaan bij Mercedes-Benz en reed met zijn Wilk caravans die al een extra lange dissel hadden, snelheden van meer dan 130 km/u!

De werking berust op het principe dat het draaipunt tussen auto en caravan (bij de kogel) extra weerstand moet hebben. De Wilk caravans werden standaard voorzien van een tweetal schokbrekers die vast zaten aan de koppeling en verbonden werden met de auto. De oplooprem kon gewoon vrij functioneren omdat de schokbrekers direct bij de kogel aan de caravan bevestigd werden. Bij het maken van een bocht (en dus ook bij slingeren) geven de schokbrekers extra weerstand.

In de jaren '70 werd het caravannen populair en werden veel caravans verkocht. Er kwamen meer stabilisatoren op de markt, zoals de Brink RBS stabilisator, de ToBo, de Stabilomat en de Tando. Een toen veel gebruikte is de D-B stabilisator (Dixon Bate). Deze had samen met de Orismat en de STAB niet alleen demping tegen het slingeren, maar zorgde er ook voor dat het doorzakken (en deinen) van de auto werd verminderd.

Vooral in Frankrijk was 'doorzakken' een probleem en werden systemen ontwikkeld waarbij de kogeldruk werd verminderd door veren en kettingen te monteren tussen auto en caravan. Dergelijke systemen worden in de VS nog steeds veel gebruikt. Uiteraard kon Al-Ko als grote onderstellen leverancier niet achterblijven en kwamen ze met de APS-4 op de markt.

Nadeel van al deze systemen is dat het extra handelingen vraagt bij het aankoppelen en dat de trekhaak van de auto voorzien moet worden van een extra hulpstuk, wat ook nog eens bij montage ingesteld moet worden voor een goede werking. In 1985 introduceerde Al-Ko de revolutionaire Geomatic. Dit zou stabieler rijden waarbij het scharnierpunt niet bij de kogel ligt maar verdeeld wordt over twee scharnierpunten.

Kort daarop bracht Westfalia een veel eenvoudiger stabilisator op de markt.
De SSK had als voordeel dat die direct aangekoppeld kon worden aan elke auto. Bij het aankoppelen hoefde alleen nog maar een handel gespannen te worden en doordat de trekhaak van de auto niet aangepast hoefde te worden kon de caravan universeel achter elke trekhaak aangekoppeld worden. Al snel werd deze koppeling een succes.

Uiteraard kon ook nu Al-Ko weer niet achterblijven en ontwikkelde ze de AKS2000. Ingenieur John Sanders vond het onlogisch dat de frictie elementen van deze koppelingen aan de zijkant van de kogel zitten. Daardoor wordt namelijk nauwelijks de horizontale krachten bij het doordeinen gedempt. Hij ontwikkelde de Stabifix die de kogel aan de voor- en achterkant omsloot met wrijvingsmateriaal.

Begin jaren '90 ging Sanders een gevecht aan met de ANWB omdat die de Stabifix geen keurmerk wilde geven waardoor de verkopen tegen vielen. Het patent werd verkocht aan Winterhoff die er een meer commerciële versie van bouwde (met frictieblokjes die verslijten in plaats van brons dat een caravan leven mee gaat) onder de naam WS3000. Begin deze eeuw werd de Stabifix verder verbeterd en Stabifix4 genoemd. De kogel wordt via een schuifbeweging vast geklemd in plaats van een scharnier. Sanders was ook van plan om deze versie verder te ontwikkelen met de 'vang' die het aankoppelen vergemakkelijkt. Daarnaast had hij plannen om de sluiting van de stabilisator electronisch te maken waarbij de demping geregeld kan worden en bijvoorbeeld afhankelijk van de snelheid kan veranderen. De patenten van de Stabifix4 zijn verkocht aan Knott en die komen nu, vele jaren later, met een prototype dat voorziet in een dergelijk systeem waarbij de demping kan afhangen van de snelheid. Ik ben benieuwd of de erfenis van Sanders ooit op de markt komt.

Meer over het gevecht tussen Sanders en de ANWB in De Volkskrant en in de NRC

Lees hier meer over stabilisatorkoppelingen