In welke versnelling?

Wanneer heb je voldoende trekkracht en wanneer moet je schakelen als je met een caravan gaat rijden?

Auto's worden steeds beter en vragen niet meer om (technische) deskundigheid om erin te rijden. Zolang we niet autonoom rijden vraagt het verkeer nog om persoonlijke aandacht maar voor de bediening van de auto zijn geen bijzondere vaardigheden meer nodig. Wil je harder rijden, trap je op het gaspedaal en alleen bij een handgeschakelde auto moet je nog een versnelling kiezen afhankelijk van je snelheid. Wat er technisch gebeurd onder de motorkap is niet van belang.

Met caravan anders

Regelmatig hoor ik mensen ‘klagen’ dat hun auto het in de bergen en op hellingen helemaal niet zo vlot trekt. Ze kunnen dan natuurlijk een sterkere en duurdere trekauto aanschaffen maar je kan ook eens bij jezelf te rade gaan. Haal jij wel het maximum uit je trekauto?

Ik durf zelfs wel te beweren dat elke auto* voldoende is om goed genoeg met een caravan te rijden en dat alle auto's in staat zijn met voldoende snelheid, ook in de bergen te rijden. Alleen is niet elke chauffeur dat.

* Uiteraard binnen de toegestane gewichten en bij goede gewichtsverhouding

Sportief rijden

Het toerental van de motor kan je zien op de toerenteller. Ook hoor je natuurlijk dat meer toeren veel meer lawaai maakt. In sportauto's is de toerenteller een prominent instrument waarop je kan zien wanneer je moet schakelen. Kijk maar naar beelden uit de Formule 1 vanuit de cockpit als je Max Verstappen ziet versnellen. Net voor het maximumtoerental wordt er opgeschakeld.

Eigenlijk is met een caravan rijden de ultieme vorm van ‘sportief’ rijden. Immers je wil met een zware combinatie toch redelijk snel vooruitkomen en dan zijn de capaciteiten van de coureur net zo belangrijk als het materiaal.

Koppel toerental

Door veel caravanners wordt de toerenteller niet of niet juist gebruikt. Er wordt vaak gedacht dat je maximale trekkracht hebt bij het toerental waarop het maximum koppel beschikbaar is. Vaak is dat bij moderne turbomotoren al vanaf 1500 toeren. Bij dat toerental is inderdaad de motor het sterkst, maar op de weg heb je daar niet zo veel aan. De kracht van de motor wordt immers via de versnellingsbak naar de aangedreven wielen overgebracht. De gekozen versnelling bepaald samen met de kracht van de motor hoeveel trekkracht er aan de wielen beschikbaar is. En alleen de kracht aan de wielen is bepalend voor de prestaties van de auto.


Deze diesel heeft bij 3500 toeren echt meer kracht dan bij 1750 toeren en dezelfde snelheid

Schakelen als op de fiets

Schakelen in een auto kan je heel goed vergelijken met fietsen. Jouw kracht in je benen (de kracht van de motor) is in elke versnelling gelijk. Maar als de weg omhoog gaat, schakel je op de fiets terug naar een kleiner verzet. Daardoor lukt het beter om (vaak ook met een lagere snelheid) omhoog te komen. Je benen trappen dan in een hoger tempo (meer toeren) terwijl de snelheid lager is maar je hebt wel genoeg kracht om naar boven te rijden. Ook bij een stoplicht schakel je op de fiets terug naar een kleiner verzet. Wegfietsen (accelereren) gaat daardoor gemakkelijker dan wegfietsen in de hoogste versnelling. En ook bij tegenwind is terugschakelen naar een kleiner verzet prettiger omdat je dan minder kracht nodig hebt om toch vooruit te komen (maar wel net zo moe wordt).

Met een auto is het niet anders. Het is het vaak beter om met wat meer toeren te rijden dan vol gas te geven bij een laag toerental in een hoge versnelling. Zeker als je extra kracht nodig hebt om te kunnen accelereren. Veel mensen zijn bang of vinden het oncomfortabel om met veel toeren te rijden. Technisch kan dat geen kwaad zolang de temperatuur van de motor niet te hoog wordt. Op momenten dat er kortstondig veel kracht nodig is, berg op en bij accelereren bijvoorbeeld, is het beter voor je auto.

Constante snelheid

Rijd je met constante snelheid dan speelt het gewicht van de caravan bijna geen rol. De rijweerstand die overwonnen moet worden is vooral luchtweerstand. Gewicht speelt alleen een rol bij het optrekken en bij het bergop rijden. Maar ook dan maakt het niet uit of gewicht in de auto of in de caravan zit. De prestaties van een lege auto met een caravan van 1500 kg zijn net zo goed als van dezelfde auto met 5 personen en een caravan van 1300 kg.

Bij 90 km/u is de totale luchtweerstand met een gemiddelde caravan meer dan twee keer zo groot als bij een solo auto. Er is dus veel meer kracht nodig om te kunnen rijden. Ook veel meer dan de fabrikant heeft berekend bij het bepalen van de versnellingsbak verhoudingen voor de solo auto. Dat je dan met caravan in de hoogste versnelling niet prettig kan rijden is dus helemaal niet zo gek.

Automaat

Ik krijg wel eens ervaringen van mensen die zich ergeren aan de automaat die regelmatig terugschakelt bij het trekken van de caravan. Ze zetten hem dan handmatig vast in een hogere versnelling zodat de motor niet te veel lawaai maakt. Het zal (hopelijk) duidelijk zijn dat dit zeker niet de bedoeling is!

Juist als de automaat besluit terug te schakelen is dat heel verstandig. Als een automaat een 'sport mode' heeft dan kan je die zelfs beter kiezen omdat de bak dan wat eerder terugschakelt. En een CVT die bij accelereren hogere toeren opzoekt, prima!

Maar wanneer moet je nu schakelen?

Dat hangt af van de kracht die je op een bepaald moment nodig hebt 😉



Heb je geen kracht nodig rijd dan in een zo hoog mogelijke versnelling omdat dit het meest comfortabel is. Bovendien draait een motor bij het toerental waarop het maximum koppel beschikbaar is erg efficiënt en bij lagere toerentallen zuinig. Heb je wel kracht nodig dan kan je als algemene vuistregel aanhouden dat je moet terugschakelen als je bijna volgas (zeg 75%) moet geven om te kunnen rijden of versnellen.

Bij accelereren, en zeker bergop, moet je rekening houden dat na het opschakelen de auto terug zakt naar een veel lager toerental. Je hebt dan opeens veel minder kracht ter beschikking. Daarom zal je vaak heel ver moeten door trekken (naar een hoog toerental) voordat je doorschakelt naar een hogere versnelling.

Trekkracht grafiek

In de berekeningen is een trekkracht grafiek op te vragen waarin de kracht in de verschillende versnellingen is afgezet tegen de snelheid. Tevens is de weerstand te zien die overwonnen moet worden om bij verschillende (constante) snelheden te kunnen blijven rijden.



Horizontaal in de grafiek (x-as) is de snelheid aangegeven en verticaal (y-as) de kracht aan de wielen in Newtons. Het grijs gekleurde gebied geeft de kracht aan die minimaal overwonnen moet worden om te kunnen blijven rijden. Dit is de rijweerstand die bij het toenemen van de snelheid steeds groter wordt. De gekleurde lijnen geven de kracht aan in de verschillende versnellingen die de auto maximaal, bij volgas kan leveren.

Kijken we in de grafiek dan zie je dat alle lijnen die de kracht van de versnellingen aangeven bij 125 km/u lager zijn dan de kracht die nodig is om te kunnen rijden. Dit is dan ook de absolute topsnelheid die de combinatie bij plankgas kan rijden. In dit geval in de 4e versnelling. Om dus te kunnen rijden moet er bij een bepaalde snelheid dus 'ruimte' zitten tussen de lijnen en het grijze gebied. Hoe groter die ruimte, hoe meer kracht de auto heeft om de caravan te kunnen trekken bijvoorbeeld om te kunnen versnellen en hoe minder gas je hoeft te geven.

Zuinig rijden?

Bij het nieuwe rijden hebben we geleerd juist vroeg op te schakelen en bij lage toeren te rijden. Met een caravan moet je dit vergeten. Zuinig rijden gaat niet samen met het trekken van een caravan. En bedenk ook dat een auto niet specifiek ontworpen is om langdurig onder volledige belasting bij lage toeren te rijden. Dat kan solo rijdend namelijk niet. Bij volgas gaat een solo auto immers vlot naar hogere toerentallen en wordt niet door een caravan afgeremd.