Rijden in de bergen

Ging je vroeger met de caravan naar de bergen dan was je vooral bang dat de motor van je auto warm zou lopen. Tegenwoordig is het probleem dat de remmen van de caravan bij het afdalen (te) warm worden.

Huidige auto’s zijn zo goed en sterk dat de weg omhoog geen probleem meer oplevert. Soms is het wegrijden vanuit stilstand op een steile helling nog een uitdaging maar met oefening en het goed inschatten van de situatie, en vooral zoveel mogelijk blijven rijden, zal je niet zo gouw in de problemen komen. Uiteraard moet je de juiste versnelling kiezen en een eventueel gemis aan stuurmanskunst op bergwegen kan je heel goed oefenen bij de cursussen van het Caravantrekker Trainings Center.



Tegenwoordig levert het naar beneden rijden meer problemen op. De kans namelijk dat de remmen van je caravan oververhit raken is reëel aanwezig. Een caravan heeft nog steeds een techniek uit de vorige eeuw die bestaat uit simpele remtrommels en een mechanische oplooprem. Maar de gemiddelde caravan is de laatste 25 jaar wel ruim 300 kg zwaarder geworden en vaak ook nog eens overbeladen. Bovendien zijn de snelheden toegenomen. De belasting van diezelfde remmen zijn dus veel groter geworden.

Warme remmen werken minder goed. En zijn de remmen oververhit of hebben die langdurig aangelopen dan kunnen ze blijvend hun werking verliezen waardoor onveilige situaties ontstaan. Ook kan de smering van de wiellagers in gevaar komen met nog meer schade tot gevolg. Het vervolgen van de reis is dan onverstandig en een kostbare reparatie ligt in het verschiet.



Om te voorkomen dat de caravanremmen (te) warm worden moeten we kijken naar de werking van de oplooprem. Kenmerkend voor een oplooprem is dat die gaat werken als de caravan harder wil rijden dan de auto. Rem je in de auto af voor bijvoorbeeld een stoplicht dan drukt als het ware de caravan tegen de auto waardoor de caravanremmen in werking komen. Technisch gezien nemen de caravanremmen zo’n 95% van de remkracht voor hun rekening en blijft 5% permanent tegen de auto aandrukken. Met die 5% kracht regelt de oplooprem hoe hard de caravanwielen zelf moeten remmen.



Ga je nu bergaf rijden dan proberen we de snelheid niet te veel te laten oplopen door regelmatig te remmen. Bovendien hebben we geleerd om door terug te schakelen, af te remmen op de motor waardoor de snelheid op een helling niet te veel oploopt. Maar dit betekent dat de caravan eigenlijk continue wordt tegengehouden door de auto en dat dus de oplooprem van de caravan langdurig in werking blijft. Dus ook als je in de auto het rempedaal niet gebruikt maar de snelheid door af te remmen op de motor constant houdt. Zonder dat je het direct in de gaten hebt blijven de caravanremmen aangetrokken en ontstaat er warmte in de caravanwielen.



Globaal mag je ervan uitgaan dat op een bergweg bij constante snelheid van zo’n 40 km/u de remmen op hellingen van meer dan 4% a 5% permanent blijven aanlopen en een beetje remmen. En als je zelf met de voetrem afremt en de rem loslaat blijven de caravanremmen zelfs op een minder steile hellingen (2% tot 3%) nog steeds permanent licht remmen zolang je geen gas geeft. Het lastige is dat we al rijdend dit niet kunnen zien en geen idee hebben of de caravanrem in werking is en dus ook geen idee hebben van de oplopende temperatuur in de wielen. Het enige wat je kan doen is tijdig stoppen en voorzichtig voelen. Zelfs na een paar kilometer afdalen op normale bergwegen van zo’n 8 a 10% kunnen de velgen zo warm zijn dat je ze echt niet met blote handen kan aanraken. De remtrommels zelf zijn dan zo een paar honderd graden warm.

Na 3 kilometer rustig afdalen zijn de remtrommels al 'kokend' heet!
Rijd je op kortere afdalingen zoals in de Ardennen of bijvoorbeeld de Fernpass waarbij niet meer dan een paar honderd hoogte meters achterelkaar wordt afgedaald zullen de caravanremmen niet direct oververhit raken. Maar op langere afdalingen en paswegen waarbij meerdere honderden meters afgedaald moet worden is dat anders. En zeker als er weinig horizontale stukken weg in de route zitten waar de remmen door de rijwind weer gekoeld kunnen worden. De enige oplossing is dan om onderweg, om de paar kilometer te stoppen en te controleren of de remmen niet te warm zijn en daarna te wachten totdat ze zijn afgekoeld.

Stoppen en de remmen laten afkoelen
Soms wordt aangeraden om telkens de oplooprem te strekken door na het remmen extra gas te geven waardoor de oplooprem wordt losgetrokken. Maar als daarna de helling toch weer meer dan 4 a 5% wordt zal de caravan toch weer inlopen op de auto en gaan remmen. Bovendien is de rijsnelheid door het gasgeven extra verhoogd en gaat die energie uiteindelijk toch ook naar de remmen. Overigens is het voor de caravanremmen beter af en toe echt te remmen dan langdurig de caravanremmen te laten aanlopen. Zomaar zonder speciale maatregelen te nemen zijn veel caravans eigenlijk niet geschikt om bergpassen in de Alpen of lange afdalingen te rijden!



Vanuit de auto merk je niet dat de caravanremmen (te) heet worden. Handige doe-het-zelvers maken een verklikker die aangeeft of de caravan remt of monteren een temperatuursensor aan de wielen. Maar ook dan moet je regelmatig stoppen en wachten totdat ze zijn afgekoeld. Sommige mensen monteren een zwaardere oploopdemper of de Downhill rembeschermer. Die laatste bestaat uit een extra gasveer tussen de oplooprem waardoor de remmen van de caravan later en minder in werking komen. De caravan voldoet dan niet meer aan de wettelijke eisen en als de auto niet heel veel zwaarder is dan de caravan is dit niet aan te raden.



Ga je veel in de bergen rijden overweeg dan de montage van een elektronisch hulpremsysteem dat ervoor zorgt dat de caravanrem alleen in werking komt als je met de auto de voetrem gebruikt (en de remlichten gaan branden). Je kan daarmee gewoon op de motor afremmen en ook na het remmen met de auto zorgt het systeem ervoor dat bij het loslaten van de voetrem ook de caravanremmen niet langer belast worden dan nodig is. Er zijn een tweetal systemen op de markt: het Integrated Trailer Brake System (ITBS) ontwikkeld door Triorep uit Scherpenzeel en het Actief Rem Controlesysteem (ARC) ontwikkeld door Frans Smulders en dat via Caravan Camper Techniek in Liessel gemonteerd wordt.

De besturing van ITBS is gemonteerd in de disselbak
ITBS is op mijn eigen caravan gemonteerd en ook ARC heb ik in de praktijk kunnen uitproberen. Met beide systemen kan je tijdens lange afdalingen gewoon zo rijden als je gewend bent zonder onderweg te hoeven stoppen. Het enige wat je voelt is dat de remwerking bij het afremmen op de motor net iets minder is. Immers die moet nu het gehele gewicht van de caravan tegenhouden omdat de caravanrem nu niet meer mee doet. Maar zodra je met je voet op rem trapt vertraagd de hele combinatie direct zoals het hoort. Laat je daarna de rem los dan zorgt de strekfunctie ervoor dat de oplooprem weer uitgeschakeld wordt, en door dan terug te schakelen kan je op de motor afremmen. De caravanremmen krijgen dan weer de gelegenheid om voldoende af te koelen. Dit bleek uit de metingen van de temperatuur die ik bij lange afdalingen in de Alpen heb gedaan. Als chauffeur kan je dus 'gewoon' naar beneden rijden zoals je dat ook zonder caravan zou doen door op de motor af te remmen en af en toe bij te remmen met de voet. Ook op steilere autobaanhellingen is het prettig dat de strekfunctie ervoor zorgt dat de remmen niet blijven aanlopen nadat je even het rempedaal hebt aangeraakt.

Op mijn BIOD met een afwijkend onderstel, is ITBS nog in het zicht gemonteerd achter de oplooprem. Bij andere caravans zie je er meestal niets van.
Bij ITBS is de strekfunctie standaard en bij ARC is dit als optie verkrijgbaar. Daarnaast beschikt ITBS ook nog over een antislinger functie vergelijkbaar met het ATC-systeem van Al-Ko. De prijs van ITBS is dan ook hoger, 2480 euro tegenover 1750 euro voor ARC (inclusief de strekfunctie). Ondanks de forse prijzen vind ik ITBS en ARC enorm bijdragen aan het rijcomfort en rijgemak van de caravan. Bovendien vergroot het de veiligheid en is de kans op schade bij het rijden door de bergen een stuk verkleind. Maar het belangrijkste: Het reizen met de caravan door de bergen wordt er een stuk toegankelijker door!

Lees ook:

• Hoe weg te rijden op een steile helling
• Meer over rijden in de bergen
• Overzicht van hulpremsystemen
• Uitgebreide praktijktest van ITBS in de bergen
• Bereken de maximale helling voor jouw combinatie

23 december 2021

---

---