Automatische versnelling

Wat is beter om een caravan te trekken, een handgeschakelde versnellingsbak of een automaat?

Automaten zijn de laatste tijd enorm verbeterd met steeds meer versnellingen. De nadelen van vroeger zoals mindere prestaties of een hoger brandstofverbruik zijn verdwenen waardoor een goede automaat bij het rijden met de caravan te prefereren is.

Grofweg zijn er drie soorten automaten:

• 'traditionele' automaat met koppelomvormer
• automaat met dubbele koppeling (DSG, EDC, DCT e.a.)
• continu variabele transmissie (CVT en e-CVT)

Daarnaast bestaan er ook nog gerobotiseerde versnellingsbakken met een enkele koppeling, maar dit type komt (gelukkig) niet veel meer voor.

Hybride auto's hebben eigenlijk altijd een geschikte (automatische) transmissie
Rijden met een automaat en zeker met een caravan is gemakkelijk en vinden de meeste mensen heel comfortabel. De prestaties zijn prima. Sommige mensen zijn bang voor de betrouwbaarheid. Dat kan terecht zijn, maar als je goed met een automaat omgaat is er geen reden dat je eerder tegen hoge kosten aanloopt dan bij een handgeschakelde auto met koppeling.

”ik had veel eerder voor een automaat moeten kiezen”

Hoewel bijna alle automaten prima geschikt zijn om een caravan te trekken is het toch goed om iets meer te weten over het gebruik. Een automaat doet namelijk niet altijd alles automatisch goed....

Waarom een transmissie

De versnellingsbak zorgt er voor dat aangedreven wielen van de auto altijd voldoende kracht hebben. Zowel bij langzaam bergop rijden in een lage versnelling als op de snelweg in een hogere versnelling.

De koppeling zorgt er voor dat de brandstofmotor kan draaien terwijl de wielen nog stil staan en er dan toch schokvrij weg gereden kan worden. Daarnaast maakt de koppeling het ook mogelijk om al rijdend te kunnen schakelen tussen verschillende versnellingen.

Koppeling

Bij het rijden met een caravan moet uiteraard het juiste verzet gekozen worden, maar wellicht nog belangrijker is de koppeling. Die wordt namelijk extra zwaar belast en zorgt voor de meeste problemen.

Bij een handgeschakelde auto bestaat de koppeling uit twee platen met wrijvingsmateriaal. De ene draait, omdat die vast zit aan de draaiende motor. De andere staat stil, omdat die vast zit aan de nog niet draaiende wielen. Door de koppeling langzaam te laten opkomen worden deze twee platen langzaam tegen elkaar aangedrukt waardoor beide uiteindelijk even snel gaan draaien. Bij dit proces waarbij de platen tegen elkaar aan schuren, komt door de wrijving veel warmte vrij.



Bij een automaat gaat het koppelen op vergelijkbare wijze automatisch of wordt het snelheidsverschil tussen de motor en de wielen (via de versnellingsbak) overbrugd door een vloeistof koppeling. Omdat de kracht bij het rijden met een caravan veel groter is dan bij het solo rijden, er moet immers meer gewicht op gang gebracht worden, komt er ook bij een automaat veel meer warmte vrij dan normaal.

Oververhitting

Te warme koppelingsplaten of als de automaat een vloeistof koppeling heeft, het oververhit raken van die vloeistof, is niet goed. Het regelmatig verversen (bijvoorbeeld elke 90.000 km) van deze olie (flushen) door een expert is bij veelvuldig gebruik met caravan zeker aan te raden. Soms raadt de fabrikant aan om een extra oliekoeler te laten monteren. Ga dit na!

Om oververhitting te voorkomen moet de slip van de koppeling niet te lang duren en niet met veel kracht gepaard gaan. Beperk daarvoor heel langzaam rijden onder zware omstandigheden. En bij het wegrijden vanuit stilstand is het verstandig om niet direct alle kracht te gebruiken. Dit betekent dat voorzichtig en met niet te veel toeren, dus met weinig gas, weggereden moet worden. Pas als er een vaste verbinding is tussen de motor en versnellingsbak, en er dus geen slip meer is in de koppeling, kan gerust volgas gegeven worden om sneller te accelereren. Meestal is dit vanaf zo'n 10 km/u.

Een file omhoog gaat met een automaat vaak gemakkelijk maar let ook nu op de koppeling

De beste automaat?

Om te bepalen wat nu een goede of een minder geschikte automaat is voor de caravanner is vooral de kracht op de koppeling bepalend. Als de eerste versnelling erg lang is, dan is bij het wegrijden erg veel slip nodig in de koppeling (koppelomvormer). Ook als er grote verschillen zijn tussen de de versnellingen kan dat ongunstig zijn. Dit komt bij moderne automaten met 6 of meer versnellingen niet meer voor en die zijn in principe heel geschikt. Het heel langzaam (weg)rijden gaat bij een 'traditionele' automaat met koppelomvormer het meest soepel. Heeft de automaat een dubbele koppeling dan is een ‘natte’ koppeling net iets soepeler dan een automaat met een ‘droge’ koppeling zoals in veel (kleinere) auto’s met een dubbele koppeling. Ook moderne CVT’s (en zeker de e-CVT met planetair tandwielstelsel in de hybride Toyota’s) zijn prima geschikt. Als de automaat meerdere schakel programma's heeft en/of gemakkelijk met de hand te schakelen is, is dat een voordeel.

Soms zelf schakelen

Onder de meeste omstandigheden weet een automaat heel goed in welke versnelling het beste gereden kan worden. Toch zijn er situaties met de caravan waarbij het beter is om handmatig in te grijpen. Bijvoorbeeld als de automaat gaat pendelen tussen twee versnellingen of te snel wil doorschakelen bij even gas minderen. Soms is dit te voorkomen door een sportstand te kiezen waarbij de bak wat alerter reageert of zelf handmatig te schakelen. Uiteraard schakel je handmatig in een afdaling om op de motor af te remmen. Het is prettig als de auto paddles aan het stuur heeft of via een + en - schakelaar of pook gemakkelijk te bedienen is.



We horen wel eens de klacht dat de automaat heel snel terugschakelt zodra gas wordt gegeven of dat de auto erg veel toeren maakt (bijvoorbeeld i.c.m. een CVT). Toch is dat verstandig en weet de automaat het beter dan de chauffeur. Het tegenovergestelde, te vroeg in een te hoge versnelling rijden met weinig toeren, is met een caravan niet aan te raden. Sommige automaten zijn eigenlijk dan 'te zuinig' afgesteld en schakelen te vroeg door, of te laat terug (rijden dus met weinig toeren). Schakel dan handmatig terug naar een lagere versnelling of kies de sportstand. Maar over het algemeen is een moderne automaat prima in staat zijn om zelf te bepalen in welke versnelling het beste gereden kan worden ook met caravan.

Hellinge afwaarts handmatig terugschakelen!

Conclusie

Een goede automaat, liefst met veel versnellingen en een koppelomvormer of natte (dubbele) koppeling, heeft de voorkeur boven een handgeschakelde auto. De bediening is gemakkelijker en de prestaties en het brandstofverbruik zijn niet (meer) ongunstiger. Bij het juiste gebruik van de koppeling en bij soms tijdig handmatig schakelen is er geen reden om aan te nemen dat je eerder tegen hoge kosten aanloopt. Zorg wel voor voldoende preventief onderhoud. De keuze voor een automaat als caravantrekker is zeker de (onterechte) meerprijs bij aanschaf waard. In de toekomst zal er geen keuze meer zijn en zullen auto's met handschakeling steeds meer verdwijnen.