Elektronische stabiliteitssystemen (getest)

Caravans (en autos) worden steeds vaker uitgerust met elektronische stabiliteitssystemen. Wat heb je daar aan?

Naast de stabilisator koppelingen, zien we steeds vaker elektronische systemen die ingrijpen als de caravan gaat slingeren. Bedenk wel dat deze elektronische systemen niet de oorzaak van slingeren wegnemen maar mogelijk wel een fataal ongeluk kunnen voorkomen. Het is geen vrijbrief om sneller of met een zwaardere caravan te gaan rijden!

Anti-slinger systemen in de auto

Nieuwe auto's zijn tegenwoordig uitgerust met een elektronisch stabiliteitsprogramma (ESP of ESC). Via sensoren in de auto wordt gevoeld' of de auto in een slip dreigt te komen, bijvoorbeeld na een uitwijkmanoeuvre. Via het ABS (en motormanagement) wordt één of meer wielen afgeremd waardoor de auto weer stabiel op de weg komt. Dit gaat razendsnel en de bestuurder merkt vaak niets van het ingrijpen van de elektronica.

Een aanvulling hierop is het Trailer Stability Program (TSP) of Trailer Sway Control dat op steeds meer auto's leverbaar is. Vaak moet deze functie bij de montage van de trekhaak nog geactiveerd worden en helaas komt het nog regelmatig voor dat bij de installatie van een (goedkope) trekhaak de board computer van de auto niet goed wordt ingeregeld. Let daar dus extra op bij het plaatsen van een trekhaak!

Werking TSP

De toevoeging van het TSP aan ESP zorgt er voor dat als de caravan (en de auto) gaat slingeren de wielen van de auto één voor één afgeremd worden zodat de auto en de caravan zich stabiliseren. Is dat onvoldoende dan remt de combinatie automatisch, waardoor de slingering van de caravan op houdt.

In principe doet de elektronica precies wat jij als chauffeur ook zou moeten doen als de caravan gaat slingeren, namelijk REMMEN. De reactie van de elektronica is alleen veel sneller en effectiever dan die van de chauffeur omdat nu per wiel afgeremd kan worden. Het slingeren van de auto en de pendelbeweging van de caravan houdt direct op. Als het systeem in werking komt merk je dat direct als bestuurder. Je moet het echt zien als laatste redmiddel voordat het mis gaat en niet gebruiken om harder te gaan rijden.

De Engelstalige video met geluid laat de werking van TSP zien.

Anti-slinger systemen in de caravan

Ook de caravan zelf kan voorzien worden van een elektronisch anti-slingersysteem waarbij de caravan zelfstandig afremt. Het universele LEAS systeem bestaat al meer dan 25 jaar en heeft navolging gekregen van ATC (ALKO), iDC (BPW), ETS-plus (Knott) en ITBS (Triorep).

LEAS uitgevonden door Wolfgangs Lubs is ook na 25 jaar nog steeds een voordelig en goed universeel systeem

Een sensor in de caravan meet of de caravan een slinger- of pendelbewegingen maakt en vervolgens wordt de caravanrem in werking gesteld waardoor de combinatie zich strekt.

1. Elektronica meet de slinger- beweging.

2. De caravan remt waardoor de combinatie zich strekt.

3. Bij een lagere snelheid is de combinatie weer stabiel.

In de praktijk remt de caravan de hele combinatie zo'n 15 km/u af, tenzij de bestuurder het signaal negeert en flink gas blijft geven. Na het slingeren meet de elektronica geen slingerbeweging meer waardoor de remwerking stopt.

De Engelstalige video met geluid laat de werking van ATC en iDC zien.

In de auto of in de caravan?

Veel nieuwe auto's hebben een Trailer Stability Program of Trailer Sway Control. Is een anti-slinger systeem in de caravan dan nog wel zinvol?

Meestal begint het slingeren met het heen en weer pendelen van de caravan. Pas als de caravan daarbij de auto mee neemt kan TSP in de auto ingrijpen. Naarmate de auto zwaarder is t.o.v. de caravan gaat dit moeilijker. Een caravan anti-slinger systeem grijpt in de praktijk vaak eerder in en is dus zeker niet overbodig zelfs als de auto voorzien is van TSP.

Het Duitse blad Caravaning heeft een ADAC test gepubliceerd waaruit blijkt dat de combinatie van beide systemen zorgt dat de caravan het snelste stabiliseert

Blijf verstand gebruiken

Belangrijk is dat het systeem doorgeeft aan de bestuurder dat het in werking treedt. In dat geval moet namelijk de oorzaak van het slingeren worden opgelost zoals het beter beladen van de caravan en minder snel rijden. Het anti-slingersysteem is immers alleen een vangnet voor noodgevallen en moet normaal gesproken niet in werking treden (vergelijk het met ABS op de auto waar je onder normale omstandigheden ook niets van merkt).

Rijd je bijvoorbeeld met een (sterke) trekauto op cruise-control met eigenlijk een te hoge snelheid dan kan ongemerkt het systeem ingrijpen, waardoor de combinatie niet slingert maar er wel voor zorgt dat de caravanremmen warmlopen.

Bij combinaties die 'oranje' sterren krijgen in de berekeningen is het zeer aan te raden een elektronisch anti-slingersysteem aan te schaffen, maar ook dan is een goede belading en aangepaste snelheid van belang!

De praktijk

Om ook het effect van caravan stabiliteitssystemen in de caravan te onderzoeken is op mijn eigen BIOD caravan eerst het LEAS systeem en tegenwoordig ITBS gemonteerd.

LEAS

Montage van LEAS is betrekkelijk eenvoudig en kan ook een handige doe het zelfver. LEAS is al sinds 1992 op de markt. Dit merk je aan de elektronica (de slinger sensor) die ten tijde van onze test nog redelijk 'mechanisch' was, maar inmiddels voorzien is van modernere elektronica. LEAS is dan ook nog steeds bij de tijd en nog steeds uniek in de snelle werking.
Het aantrekken van de rem gebeurd via een ingenieus systeem dat in 0,06 seconde de remmen maximaal, d.w.z. met zo'n 20% kracht, laat werken. In de auto klinkt dan gedurende zo'n 10 seconde een hard alarm signaal waardoor het niemand kan ontgaan dat het systeem in werking is. Dit gebeurt tegenwoordig door middel van een bijgeleverde draadloze zoemer.

Maak je nu met de caravan een (te) abrupte stuurbeweging waardoor de caravan een pendelbeweging maakt dan treedt LEAS direct in werking. Je voelt in de auto dat de caravan gedurende korte tijd aan de auto gaat trekken. Laat je dan het gas los dan zakt de snelheid direct zo'n 10 á 15 km/u. Deze ingreep is genoeg om de combinatie geheel te stabiliseren.

Tijdens de test kwam het systeem bij het rijden op een hobbelige weg waarbij afwisselend het rechter- en linkerwiel in een kuil terecht kwam, onbedoeld in werking.

ITBS

ITBS zorgt er in de eerste plaats voor dat de caravanrem tijdens afdalingen niet belast worden maar heeft ook een ‘antislinger’ functie vergelijkbaar met de andere systemen. ITBS is voorzien van een remote control in de auto dat de functie weergeeft en laat achteropkomend verkeer door de remlichten weten dat er geremd wordt.

ITBS grijpt direct in als de caravan gaat slingeren (dit is instelbaar). Soms zelfs nog eerder dan je als bestuurder zou verwachten. Na het inhalen van een stel vrachtwagens bijvoorbeeld waarbij de caravan toch een opdonder van de wind krijgt voel je ineens dat de caravan een drietal seconde aan de auto trekt. Bij een goede combinatie en een goed beladen caravan zou die slingerbeweging ook uit zichzelf uiteindelijk wel stabiliseren. Normaal zou ik me daar dan ook weinig van aantrekken maar de remactie van de caravan zorgt er wel voor dat het slingeren eerder en sneller gedempt wordt. Laat je het gas los dan neemt de snelheid af maar blijf je gewoon gasgeven dan neemt weliswaar de snelheid ook iets af maar stabiliseert de caravan toch snel.

Net als bij LEAS komt ook ITBS op een hele slechte onverharde weg onnodig in werking door het geschommel van de caravan. Bij ITBS is dit met de remote control vanuit de auto tijdelijk uit te zetten.

Conclusie

Het rijden met een elektronisch anti slingersysteem zoals LEAS en ITBS geeft een veilig gevoel. Mocht je onverhoopt moeten uitwijken dan weet je dat je nog een veiligheidssysteem achter de hand hebt dat ingrijpt mocht het toch mis gaan. Bovendien corrigeren deze systemen al in een heel vroeg stadium dat de caravan gaat slingeren nog voordat er een gevaarlijke situatie ontstaat.

Natuurlijk moet je natuurlijk niet net wat sneller de heuvel gaat afrijden dan eigenlijk verstandig is..... maar zou je dat toch doen dan is de veiligheid zeker vergroot met een anti-slinger systeem.

De test(s) van de ADAC

De ADAC heeft tien auto's met ESP en een Trailer Stability Program getest met een caravan van 1600 kg.

De conclusie is dat bij alle auto's ESP zorgt voor een effectieve remingreep waardoor het slingeren ophoudt. Wel zijn er verschillen tussen de verschillende auto's onderling. Bij bijvoorbeeld de Volkswagen Passat en de Volkswagen Tiguan reageert het systeem wat te abrupt en bij de Opel Insignia en de Audi A4 eigenlijk iets te laat. De auto die het beste uit de test komt in de BMW X1. Deze auto zelf is al stabiel en bovendien grijpt ESP effectief en met een goede dosering in. Andere autofabrikanten moeten hun systemen nog wat verder perfectioneren maar ook deze ESP-systemen verhogen in hoge mate de veiligheid, aldus de ADAC.

ATC

De ADAC heeft ook ATC getest. Ze komen tot de conclusie dat ATC absoluut noodzakelijk is als de auto geen ESP (met trailer assist) heeft, en zelfs aan te raden is als de auto al wel ESP heeft omdat ATC eerder en soepeler ingrijpt dan ESP in de auto. Ze raden dan ook aan dat elke caravan met ATC (of een vergelijkbaar systeem) uit te rusten!

Deze ervaring komt dus geheel overeen met onze eigen ervaringen. Hoewel alle systemen nog niet perfect zijn zou toch elke caravan volgens de ADAC met een dergelijk systeem uitgerust moeten worden. De complete tests van de ADAC kan downloaden (in het Duits) via onderstaande links:

Nieuwste ontwikkelingen

Nog mooier zou het zijn als de wielen van de caravan om beurten en remimpuls zouden krijgen om te stabiliseren. In Australie is inmiddels een dergelijk systeem op de markt en ook in Nederland met het E-trailer systeem en andere elektrisch aangedreven systemen is dat mogelijk.

Conclusie

Combinaties die in onze berekeningen minder dan vijf sterren halen voor de stabiliteits- en veiligheidsreserve en waarbij dus een reëel gevaar is dat de caravan onbeheersbaar gaat slingeren, zouden wat ons betreft zeker uitgerust moeten worden met een 'aanhanger ESP', en ook dan moet de chauffeur natuurlijk wel zijn verstand blijven gebruiken. Wil je met je caravan harder dan 85 km/u rijden dan is voor iedereen een elektronisch antislinger systeem een 'must'.