Stekkers, aansluitschema en verlichting

Welke stekkers zijn er tussen auto en caravan en hoe moeten die aangesloten worden zodat de verlichting werkt zoals het wettelijk moet.

In Nederland kom je nog 4 verschillende soorten stekkers tegen voor de verbinding tussen auto en caravan:

Jaeger met 13 kleine ronde pennen
7-polige stekker
Multicon WeST met 7-grote en 6-kleine aansluitingen
Multicon (Feder) met sleepcontacten

Nieuwe auto's en caravans zijn bijna allemaal uitgerust met de 13-polige Jeager stekker. Deze aansluiting is het meest gebruikt en wordt de 'standaard'.

Jaeger

De Jaeger stekker is een 13-polige stekker die niet uitwisselbaar is met de andere stekkers. Toch is deze van oorsprong Duiste stekker de nieuwe 'standaard' stekker aan het worden voor auto's en caravans (DIN norm). Bij het aansluiten draai je het omhulsel van de stekker een kwart slag (bajonetsluiting) waardoor de stekker stevig vast zit.

nr	code	functie	kleur
1	L	richting links	geel
2	54G	mistlamp	blauw
3	31	massa (voor contact 1 t/m 8)	wit
4	R	richting rechts	groen
5	58R	verlichting rechts	bruin
6	54	remlichten	rood
7	58L	verlichting links	zwart
8		achteruitrijlampen	grijs
9		permanente stroomdraad (tbv binnenverlichting of accu)	bruin/blauw
10		plus geschakeld via contactslot (tbv koelkast)	bruin/rood
11		massa voor 10	wit/rood
12		vrij
13		massa voor 9	wit/zwart

7-polige stekker

De7-polige stekker bevat alleen de belangrijkste functies voor de verkeersverlichting van caravans van voor 2013. Op nieuwere caravans voldoet deze aansluiting niet meer aan de wettelijke eisen (werkend mistlicht en achteruitrijlamp).

nr	code	functie	kleur
1	L	richtingaanwijzer links	geel
2	54G	permanente stroomdraad of mist achterlicht*	blauw
3	31	massa	wit
4	R	richtingaanwijzer rechts	groen
5	58R	verlichting rechts + nummerplaat	bruin
6	54	remlichten	rood
7	58L	verlichting links	zwart

* Bij oudere auto's of caravans is de 2/54G vaak aangesloten als permanente stroomdraad. Bij een nieuwe aanhanger (of fietsdrager) zal dan de mistlamp permanent branden.

Multicon (WeST en Feder)

De Multicon is een 13-polige stekker op basis van de 7-polige stekker. Eerst als Mulicon Feder op de markt gebracht en later en nu meer gebruikt als Multicon WeST. Deze zijn onderling niet uitwisselbaar.

Wel is het mogelijk een 7-polige stekker (bij de Multicon alleen van plastic en niet van metaal!) in een Multicon (Feder) of Multicon WeST stopcontact op de auto aan te sluiten. Zo kan je bijvoorbeeld een fietsendrager met 7-polige stekker nog gebruiken.

De Multicon WeST en Multicon (Feder) stekker hebben 13 polen waardoor de veelal verplichte mistlamp aangesloten kan worden. Tevens is er nu ook een aansluiting vrij voor de accu, koelkast en de (soms verplichte) achteruitrijlampen.

Het verschil tussen de Multicon (Feder) en deMulticon WeST is dat op de WeST stekker de platte contacten aan de rand vervangen zijn door ronde pinnen op dezelfde plaats.

nr	code	functie	kleur
1	L	richting links	geel
2	54G	mistlamp	blauw
3	31	massa (voor contact 1 t/m 8)	wit
4	R	richting rechts	groen
5	58R	verlichting rechts	bruin
6	54	remlichten	rood
7	58L	verlichting links	zwart
8		achteruitrijlampen	grijs
9		permanente stroomdraad (tbv binnenverlichting of accu)	bruin/blauw
10		plus geschakeld via contactslot (tbv koelkast)	bruin/rood
11		massa voor 10	wit/rood
12		vrij
13		massa voor 9	wit/zwart

Kleur en dikte van de draad

Niet elke fabrikant gebruikt exact dezelfde kleuren. Ook zijn er fabrikanten die zich niet voor 100% aan boven vermelde schama's houden. Raadpleeg daarvoor de handleiding van de betreffende caravan.

Om een goede werking van de koelkast en het opladen van de accu te garanderen is een voldoende dikte van de draad van belang. Voor gewone verlichting (nrs: 1-2-4-5-6-7-8) is een draaddikte van 1,5 mm2 voldoende. Voor de massa en de permanente stroomdraden (nrs: 3-9-10-11-13) is de draaddikte 2,5 mm2. In de auto zelf (en de caravan) is 4 mm2 aanbevolen.

Overigens zal een accu in de caravan nauwelijks bijladen tijdens het rijden tenzij de caravan voorzien is van een zogenaamde booster.

Nieuwe auto's en caravans

Bij moderne auto's is het belangrijk dat de boordcomputer bij montage juist wordt ingesteld. Zodra de caravanstekker ingeplugd wordt moet de boordcomputer weten dat een aanhanger getrokken wordt en worden bijvoorbeeld de achteruitrij sensoren uitgeschakeld, trailer esp ingeschakeld en/of de automistlamp uitgezet.

Het gebeurt nog wel eens dat als de caravan is uitgerust met LED-verlichting de elektronica in de auto van slag raakt. Dit omdat LED-lampen zo weinig stroom verbruiken dat de auto dit niet kan dedecteren. Dit is op te lossen door speciale led verlichting adapter of door zelf een extra weerstand in de bedrading op te nemen.

Permanente spanning

Spanning voor de koelkast en de binnenverlichting is niet verplicht (en vaak niet standaard!). Om tijdens het rijden de koelkast te kunnen gebruiken wordt de geschakelde voeding op pen 10 (en massa op 11) gebruik en voor de binnenverlichting de permanente stroomdraad op pen 9 (met massa op 13).

Caravaning meet bij trekautotest de spanning die de koelkast krijgt tijdens het rijden
Ook bij een volledig aangesloten 13-polige stekker kan het voorkomen dat de stroom die de caravan vraagt te veel is. Een grote (moderne) koelkast verbruikt heel veel stroom, soms wel 14 Ah. Heb je dan ook nog een ATC-systeem in de caravan of een accu dan schakelt de stroom zichzelf uit. Bovendien is bij sommige nieuwe auto's (euro6d) is de spanning bijvoorbeeld bij stilstand te laag om de koelkast te laten werken of de caravanaccu te laten opladen. Bij sommige caravans is zelfs de koelkast niet meer aangesloten op 12v via de auto.

Tip

Om te voorkomen dat de kabel over de grond sleept kan je de kabel over de trekhaak leggen. Bijna altijd is er dan voldoende ruimte om bochten te kunnen maken en de kabel zal niet de grond raken.

Op deze foto is een verloopstekker gebruikt van Jeager naar Muticon West.

Een mistachterlicht is verplicht op caravans van na 31 december 1997

Sinds 1 januari 2005 is op caravans een mistachterlicht verplicht op caravans boven 750 kg (toegestane massa) die na 31 december 1997 in gebruik zijn genomen. Dit mistachterlicht moet vanuit de auto te bedienen zijn en mag* alleen branden als het zicht minder is dan 50 meter. Alle caravans (en aanhangers) onder de 750 kg (toegestane massa), die dus geen eigen kenteken hebben, moeten ongeacht het bouwjaar dus een mistachterlicht hebben.

Vaak zit er een schakeling in de auto die er voor zorgt dat de mistlamp van de auto niet brandt als de caravan is aangekoppeld. Je hebt dan geen last van rode reflexie tegen de caravanwand aan, maar verplicht is een dergelijke schakeling niet.

* In België is de wetgeving betreffende het gebruik net even anders: "wanneer het voertuig voorzien is van achtermistlichten, moeten deze lichten gebruikt worden bij mist of sneeuwval die de zichtbaarheid verminderen tot minder dan 100 m alsook bij felle regen." Vandaar dat onze zuiderburen veelal hun (twee) mistlampen ontsteken wanneer het regent. Niet alleen irritant, maar ze leiden ook af van de werkelijk belangrijke verlichting: de remverlichting.

Achteruitrijlichten

Caravans die na 31 december 2012 op kenteken zijn gezet moeten tenminste één achteruitrijlamp hebben. Dit betekent dat vanaf die datum (nieuwe) auto's en/of caravans alleen nog maar met 13-polige stekkers uitgerust kunnen zijn

Wettelijke eisen

In de meeste gevallen voldoet een caravan van meer dan 750 kg wel aan de eisen als alle verlichting van de caravan ook daadwerkelijk werkt. Een derde remlicht is niet verplicht, maar wél uiterst zinvol. Caravans van na 31 december 1997 (globaal met een kenteken na WT-01-BB) moeten dus een werkend mistachterlicht hebben.

Voor caravans onder de 750 kg is het wat ingewikkelder, omdat daar een aantal aanvullende eisen aan gesteld zijn. Een werkend mistachterlicht is verplicht (tenzij de auto geen mistachterlicht heeft). Markeringslichten aan de zijkant zijn verplicht op caravans langer dan 6.00m en als de caravan breder is dan 2.10m dan zijn 2 markeringslichten aan de voor- en achterzijde verplicht. Bovendien, bij een aanhanger breder dan 1.60m, dienen er witte stadslichten op te zitten max. 15cm voor het breedste punt en voor de as. Dit geldt met name voor aanhangers, vanwege hun 'uitgebouwde wielkasten'. Even goed opletten dus als je een caravan/aanhanger van onder de 750 kg trekt omdat deze verlichting lang niet altijd standaard daarop zit.

De wettelijke eisen die aan verlichting gesteld zijn staan beschreven op http://wetten.overheid.nl (zoek onder wet- en regelgeving naar artikel 5.12.51 - 5.12.65 en voor caravans onder de 750 kg artikel 5.13.51 - 5.13.65. Zie over de bediening ervan vanuit de auto 5.18.37a).

Wanneer past het?

Overzichtstabel comptabiliteit stekkers auto en caravan
Auto	Caravan	Past het?
7-polige stekker	7-polige stekker	ja
	Jaeger	nee, wel met verloop*
	Multicon (Feder)	ja*
	Multicon WeST	ja*
Jaeger	7-polige stekker	nee, wel met verloop
	Jaeger	ja
	Multicon (Feder)	nee, wel met verloop
	Multicon WeST	nee, wel met verloop
Multicon (Feder)	7-polige stekker	ja, mits de stekker niet van metaal is
	Jaeger	nee, wel met verloop
	Multicon (Feder)	ja
	Multicon WeST	nee, wel met verloop
Multicon WeST	7-polige stekker	ja, mits de stekker niet van metaal is
	Jaeger	nee, wel met verloop
	Multicon (Feder)	ja **
	Multicon WeST	ja

* Past in de meeste gevallen, maar als de auto een constante stroomdraad heeft, let dan op dat niet het mistlicht permanent brandt. De koelkast en permanente stroom in de caravan werken niet. Op caravans na 31 december 2012 moet een achteruirijlamp werken en dat lukt niet met een 7-polige aansluiting!
** Past maar is niet aan te raden (gebruik een verloop).